Het hedendaagse energiesysteem moet op de schop als we gevaarlijke klimaatverandering willen voorkomen. Maar hoe ziet een alternatief systeem eruit en hoe komen we daar? Hoogleraar Derk Loorbach onderzoekt de omwenteling van maatschappelijke systemen. Dit zijn zijn belangrijkste inzichten.

Mensen die van de ernst van het klimaatprobleem overtuigd zijn, doen vaak verregaande uitspraken. Ze zeggen: om ‘onszelf te redden’ moeten we ‘alles anders gaan doen,’ want ‘zo kan het niet langer.’ Ze vinden dat de samenleving ingrijpend moet veranderen. Sommigen zeggen dat ‘het kapitalisme’ of ‘het systeem’ moet ‘wijken’ voor een ‘nieuwe economie.’

Dan zeggen ze bijvoorbeeld: als we ‘onhoudbare klimaatverandering willen voorkomen’ moeten we ‘het energiesysteem helemaal omgooien.’ Ze hebben het over ‘een omslag,’ een ‘transitie,’ een simpel inzicht: ‘we moeten onze samenleving fundamenteel anders inrichten’.

Hoe ziet zo’n duurzame samenleving eruit?

Het klinkt groots – en vaag. Wat betekenen deze uitspraken concreet? Hoe gaat een samenleving van het ene tijdperk naar het andere?

Dat onderzoekt Derk Loorbach. Hij is hoogleraar sociaaleconomische transities en directeur van The Dutch Research Institute For Transitions (DRIFT) van de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Loorbach is een van de grondleggers van de nog jonge ‘transitiewetenschap’ die het begrip van ‘duurzame transities’ wil vergroten.

Hij werkt nauw samen met Jan Rotmans, het relatief bekende gezicht van de transitiewetenschap in Nederland. Rotmans stond aan de basis van twee uitzendingen van VPRO’s Tegenlicht, waarin hij de ‘kiemen van het nieuwe Nederland’ schetste. Bekijk hier de lezing ‘TransitieNL. Kiemen van het nieuwe Nederland’. Waarin hij verslag deed van zijn eigen zoektocht naar ‘dwarse denkers en frisse kijkers.’ Bekijk hier de aflevering ‘Nederland kantelt’ van VPRO Tegenlicht.

Loorbach is net als Rotmans van mening dat de wetenschap geen passieve toeschouwer moet zijn in de huidige ‘verandering van tijdperk.’ DRIFT wil transities niet alleen begrijpen, maar ook uitzoeken hoe ze kunnen worden versneld en beheerst, zodat we tempo maken, maar geen chaos.

Toen ik Loorbach sprak naar aanleiding van zijn oratie, Lees hier de oratie van Loorbach.vroeg ik hem naar zijn ideeën over de transitie naar een duurzame samenleving. Dit zijn de zes centrale ideeën die in ons gesprek naar voren kwamen, de inzichten die je kunnen helpen bij het begrijpen van de omwenteling naar ‘een nieuw systeem.’

lees verder op De Correspondent